Slim fokken verdubbelt profijt merkertesten

Van een kalf van een paar dagen oud fokwaarden bepalen met een hogere betrouwbaarheid dan die van een koe die vier keer heeft gekalfd. Het is mogelijk met merkeronderzoek van CRV. Merkeronderzoek geeft informatie over de fokwaarden van meer dan vijftig kenmerken, maar geeft ook direct inzicht in kenmerken als A2A2, hoornloosheid en erfelijke gebreken. En de afstamming van dieren kan via merkeronderzoek worden geverifieerd.

‘Sinds de introductie van merkeronderzoek zo’n vijftien jaar geleden is de betrouwbaarheid sterk gestegen’, vertelt Jonas Perneel, specialist informatieoplossingen bij CRV. De betrouwbaarheid van merkerfokwaarden is voor veel kenmerken ruim 80 procent. Dat is een heel stuk hoger dan de betrouwbaarheid van de klassieke fokwaarde op basis van afstammingsinformatie, ofwel verwachtingswaarden.

Tabel 1 geeft voor een aantal belangrijke kenmerken een overzicht van de betrouwbaarheid van verwachtingswaarden en merkerfokwaarden. ‘Voor de meeste kenmerken verdubbelt de betrouwbaarheid van de fokwaarde door merkeronderzoek’, duidt Jonas de cijfers. ‘Dit betekent dat veehouders die gebruikmaken van merkerfokwaarden, met een hoge betrouwbaarheid de dieren kunnen selecteren die het best aan hun eigen fokdoel voldoen. Bovendien maakt merkeronderzoek het maken van paringen nauwkeuriger’, legt hij uit.

‘Door de dieren met de hoogste fokwaarden in te zetten voor de fokkerij wordt een snelle genetische vooruitgang gerealiseerd, zeker als ook de minste dieren voor de fokkerij worden uitgesloten door ze te insemineren met een vleesstier’, vervolgt de specialist zijn verhaal. ‘Veehouders kunnen de genetische vooruitgang nog verder versnellen met de inzet van gesekst sperma op de allerhoogste dieren’, voegt hij hieraan toe. ‘Met gesekst sperma fok je gericht vaarskalveren uit je beste dieren. En je verzekert je met deze strategie van voldoende vaarskalveren, waardoor meer dieren overblijven om te insemineren met een vleesstier. Zo kun je nog hogere eisen stellen aan de dieren die je inzet voor de fokkerij. En daarmee de genetische vooruitgang een extra versnelling geven.’

Jonas onderbouwt zijn advies met de resultaten van een studie van de universiteit van Wisconsin in de Verenigde Staten. In dit onderzoek werd een berekening gemaakt van de genetische vooruitgang voor de Amerikaanse economische totaalfokwaarde Lifetime Net Merit (financieel rendement over de totale levensduur van een koe) bij gebruik van verwachtingswaarden en bij gebruik van merkerfokwaarden. De resultaten van de studie zijn weergegeven in figuur 1.

‘De onderzoeksresultaten laten zien dat fokken op basis van merkerfokwaarden meer genetische vooruitgang oplevert dan fokken op basis van verwachtingswaarden’, zo duidt Jonas de onderzoeksresultaten. ‘Maar nog duidelijker zichtbaar is het voordeel van gericht fokken met je beste dieren.’

Bij gebruik van uitsluitend conventioneel sperma kan een veehouder maximaal 30 procent van de dieren insemineren met een vleesstier zonder een tekort aan vervangingsvaarzen te riskeren. Volgens de Amerikaanse studie levert de inzet van merkerfokwaarden bij deze fokkerijstrategie 50 dollar extra rendement op. ‘Maar de meerwaarde van merkeronderzoek komt pas echt tot uiting als je de informatie benut om scherper te selecteren in de dieren die je inzet voor de fokkerij door ze te insemineren met gesekst sperma’, legt de specialist uit. Met het gebruik van gesekst sperma is nog maar 40 procent van de totale veestapel nodig voor de fokkerij en kan 60 procent van de dieren worden geïnsemineerd met een vleesstier. In de Amerikaanse studie levert deze strategie een verdubbeling van de genetische vooruitgang op als de selectie wordt gebaseerd op merkerfokwaarden in plaats van op verwachtingswaarden. Door de combinatie van merkerfokwaarden en scherp selecteren mag volgens deze studie op een extra genetische vooruitgang van ruim 200 dollar per generatie worden gerekend.

‘Veehouders halen dus het hoogste rendement uit de fokkerij als ze merkeronderzoek combineren met een fokkerijstrategie gebaseerd op de inzet van gesekst sperma en vleesstieren’, concludeert Jonas.